Bij vruchtbaarheidsbehandelingen kan een complicatie ontstaan: het OHSS of ovarieel hyperstimulatie syndroom.
Hoe ontstaat overstimulatie?
Het stimuleren van de eierstokken met moet leiden tot de groei en rijping van meerdere eiblaasjes of follikels. Wanneer de eierstokken echter heel gevoelig zijn voor deze medicijnen, zoals bij vrouwen met het PCO-syndroom (polycysteus-ovariumsyndroom), kan de reactie van de eierstokken op deze medicatie te heftig zijn. Er ontstaan dan, onbedoeld, zeer veel, kleine en middelgrote eiblaasjes (soms wel tot meer dan 35 per eierstok). De eierstokken worden hierdoor vergroot. Daarnaast worden er veel vrouwelijke hormonen (oestrogenen) geproduceerd, waardoor bloedvaten vocht kunnen gaan lekken in holtes, zoals de buikholte; dit wordt het ovarieel hyperstimulatiesyndroom (OHSS) genoemd. Er zijn criteria vastgesteld om het syndroom te rangschikken naar haar ernst: lichte, matige en ernstige OHSS. Bij stimulatie ten behoeve van IVF en ICSI is er altijd sprake van een lichte tot matige hyperstimulatie, zonder dat hier gezondheidsproblemen ontstaan.
Symptomen
Bij de ernstige vorm van OHSS wordt de buik door vochtophoping dikker. De vrouw komt snel een aantal kilo’s aan en klaagt over buikpijn.
De buikpijn wordt veroorzaakt door de vergrote eierstokken en het buikvocht. Omdat er vocht in de buikholte onder andere uit de bloedvaten lekt, wordt het bloed dikker, stroperiger en kan er trombose (een stolsel in het bloedvat) ontstaan. Er ontstaan lever- en nierfunctie stoornissen, waardoor een klinische opname plaats moet vinden. In de meeste gevallen ontstaan de verschijnselen en klachten ná de terugplaatsing en vaak, indien een zwangerschap is ontstaan.De ernstige vorm van overstimulatie kan een zeer ernstige complicatie zijn, waarvoor de vrouw in het ziekenhuis moet worden opgenomen.
Overstimulatie voorkomen
Het is heel belangrijk om deze complicatie te voorkomen. Daarom worden er tijdens de stimulatiefase regelmatig controles uitgevoerd (inwendige echo’s en oestradiolbepalingen in het bloed). Ondanks deze controles komt OHSS toch nog wel eens voor, maar gelukkig meestal in een lichte vorm. Dreigt een ernstige overstimulatie (op de echo zijn dan zeer veel kleine follikels te zien en in het bloed een heel hoog oestrogeen gehalte), dan kan jouw behandelaar ervoor kiezen te stoppen met de stimulatie en daarmee deze behandelcyclus te staken. Wanneer de eierstokken weer tot rust gekomen zijn, kan na één, twee maanden, of als je dat wilt na een langere wachtperiode, weer gestart worden met een volgende poging. Ook wordt zeer sterk aanbevolen in deze periode geen gemeenschap zonder condoom te hebben. Zwangerschap moet bij een dreigende OHSS voorkomen worden.
Zwangerschap voorkomen
Het kan voorkomen dat de behandelaar geen overstimulatie verwacht en dat een dreigende overstimulatie pas blijkt nádat de hCG-injectie (de rijpingsinjectie) is gegeven. Het laten ontstaan van een zwangerschap kan dan ernstige gevolgen hebben. De eiblaasjes (follikels) moeten dan wel gepuncteerd worden en de laboratoriumfase van de IVF- of ICSI-behandeling kan gewoon doorgang vinden. Wel zal besloten worden om in die cyclus géén terugplaatsing te doen en de embryo’s (na toestemming) in te vriezen. Deze kunnen later, na ontdooiing en verdere celdeling, voor terugplaatsing gebruikt worden in een, spontane (dat is: een niet-gestimuleerde) cyclus. Wij adviseren ook om in deze periode rondom de punctie, geen onbeschermde gemeenschap te hebben.
Blijf alert op symptomen
Zoals al eerder gezegd: ondanks alle controles kan een OHSS niet altijd worden voorkomen, ook als in de aanloop van de behandeling weinig aanwijzingen waren voor een dreigende OHSS. Controleer daarom dagelijks je gewicht en noteer het: bij een gewichtsstijging van meer dan 1,5 kg per dag horen wij het graag. We vragen je dan langs te komen voor een extra echo- en bloedonderzoek en voor verder advies.
Bij twijfel over toenemende buikpijn, benauwdheid, misselijkheid en braken gepaard gaande met een snelle gewichtsstijging, (klachten, die kúnnen passen bij een OHSS) neem dan contact met ons op. Wij hebben liever dat we je voor geruststelling gezien hebben, dan een dag te laat zijn in geval van ernstige OHSS.
