Punctie IVF en ICSI

Hoe werkt een punctie bij IVF en ICSI?

De punctie bij IVF en ICSI vinden op dezelfde wijze plaats. De follikelpunctie bestaat uit vier stappen:

1 Hormonen

Voorafgaand aan de punctie bij IVF of ICSI krijg je hormonen om de eierstokken te stimuleren. In de normale cyclus rijpt er namelijk over het algemeen maar één eicel. Door de hormonen rijpen er 5 tot 10 eicellen per behandeling. Dit vergroot de kans op een zwangerschap. Je krijgt twee hormonen: het GnRH hormoon en het FSH hormoon. Deze spuit je door middel van dagelijkse injecties in. Het GnRH hormoon onderdrukt je eigen cyclus en het FSH hormoon stimuleert de groei van meerdere eicellen. Door middel van vaginale echo controles houden we de eierstokken met de rijpe follikels (eiblaasjes) in de gaten. 34 tot 36 uur voor de punctie spuit je een derde injectie in: het HCG hormoon. Dit hormoon zet de laatste rijping in gang, en zorgen ervoor dat de eitjes mooi los komen te liggen in de follikels ten behoeve van de punctie.

2 Punctie

Wanneer je eicellen gerijpt zijn, zullen deze worden weggezogen. Dit gebeurt tijdens de IVF/ ICSI punctie. Het wegzuigen wordt gedaan door een naaldgeleider die op de echokop is bevestigd. Door deze naaldgeleider kan een lange naald in de vagina gebracht worden. Aan deze naald zit een slang vast waardoor middels een pomp gezogen kan worden. Halverwege dit slangetje zit een opvangbuisje. De naald wordt door de vaginawand rechtstreeks in de follikels geprikt. Vervolgens zuigt de pomp de vloeistof en de eicel in het buisje. Bij de punctie mag de man aanwezig zijn. De aanwezigheid van een partner of naaste geeft vaak wat comfort en geruststelling.

3 Bevruchting

Om een bevruchting plaats te laten vinden, zijn zaadcellen van de man nodig. Deze zaadcellen worden verkregen door masturbatie. De goede zaadjes uit het sperma worden vervolgens samengebracht met de eicel (IVF), in een plastic schaaltje. In het geval van ICSI wordt er één sterke zaadcel geïnjecteerd in een eicel. In beide gevallen wordt dit gedaan in een IVF laboratorium, maar het verschil tussen IVF en ICSI is dus de techniek van samenbrengen. Wanneer de zaadcel en eicel versmelten tot een embryo, spreken we van een succesvolle bevruchting.

4 Terugplaatsing embryo

Drie tot vijf dagen na de bevruchting worden er één of twee embryo’s teruggeplaatst in de baarmoeder. De terugplaatsing gaat via de vagina. Wanneer het embryo zich goed innestelt, spreken we van een zwangerschap.

Verschil tussen IVF en ICSI punctie

Hoewel IVF en ICSI vrijwel op dezelfde wijze plaatsvindt, is er toch een verschil. Dit verschil zit in de manier waarop de eicel en de zaadcel versmelten tot een embryo. Het verschil leggen we hieronder nader uit.

IVF punctie

IVF staat voor vitro fertilisatie. In het Nederlands betekent dit ‘in glas bevruchting’, oftewel reageerbuisbevruchting. Bij een IVF punctie wordt een vrouwelijke eicel met zo’n 100.000 mannelijke zaadcellen samengebracht in een schaaltje. De bevruchting van de eicel gaat dan vanzelf. Een bevruchte eicel wordt vervolgens in de baarmoeder geplaatst.

ICSI punctie

ICSI staat voor ‘intra-cytoplasmatische sperma injectie’ en is ook een reageerbuisbevruchting. De ICSI punctie vindt op dezelfde wijze plaats als de IVF punctie, alleen wordt bij de bevruchting na de ICSI punctie één goede zaadcel in de eicel gebracht met behulp van een kleine naald. De bevruchting vindt bij deze behandeling dus kunstmatig plaats, terwijl bij IVF de zaadcellen dit zelf actief moeten doen in het schaaltje. Hetzelfde als bij IVF wordt de (kwalitatief goed) bevruchte eicel 3 tot 5 dagen later in de baarmoeder geplaatst. ICSI wordt voornamelijk gebruikt wanneer de kwaliteit van het zaad slecht is.

Voorbereiding

De grootste voorbereiding zijn de hormonen en vaginale echo controles voorafgaand aan de punctie. Toch kun je op de dag van de punctie zelf ook wat voorbereidingen treffen.

Ontbijten

Op de dag van de IVF of ICSI punctie mag je gewoon ontbijten. Het is zelfs aan te raden om te eten in verband met de pijnmedicatie die je krijgt vlak voor de punctie. Door deze verdoving zou je met een lege maag eerder misselijk kunnen worden. Let op: je mag echter niets drinken.

Medicijnen voor de punctie

De avond voor de punctie en de ochtend van de punctie kun je pijnstillende medicatie innemen. In onze kliniek kun je de opties bespreken. Voor sommige medicatie is goedkeuring en een recept van de arts nodig.

Is een punctie pijnlijk?

Doordat je medicijnen mag innemen voorafgaand aan de punctie, wordt de pijn afgevlakt. Toch blijft het feit dat er met een naald in de vaginawand wordt geprikt. Doordat de eierstokken zelf niet verdoofd kunnen worden, kan het aanprikken van de follikels in je eierstokken pijnlijk zijn. De ene prik is vervelender dan de ander. Onze patiënten beschrijven het als een soort stekende ‘elektrische schokjes’. Sommigen vergelijken het met menstruatiekrampen.

Uiteraard verschilt het per persoon hoe pijnlijk het aanprikken kan zijn, omdat de perceptie van pijn voor iedereen verschillend is. Ook kunnen andere factoren een rol spelen: je gespannenheid, de gevoeligheid van je eierstokken, de beweeglijkheid van je eierstokken, de bereikbaarheid van je eierstokken en het aantal en de grootte van je follikels.

Wanneer vindt de punctie plaats?

De punctie bij IVF of ICSI vindt plaats rond de 14^e cyclusdag. Dit is normaal gesproken ook de dag waarop de eisprong plaatsvindt. Bij sommige vrouwen zijn de eicellen al eerder klaar om weggezogen te worden. Andere vrouwen hebben wat langer nodig. Samen bepalen we aan de hand van de vaginale echo’s hoe de eiblaasjes zich ontwikkelen en wanneer de punctie gaat plaatsvinden. De exacte datum krijg je minimaal twee dagen van tevoren te horen.

Hoeveel eicellen bij een IVF en ICSI punctie?

Tijdens de punctie is ons doel om alle follikels aan te prikken. We willen ervan uitgaan dat in elke follikel een eicel zit. Gemiddeld genomen rijpen er acht tot tien, in totaal. Als de eicel goed is uitgerijpt, komt deze mee met de vloeistof. Na de eicelpunctie gaat het opgezogen vocht met daarin de eicellen naar het laboratorium. Daar tellen ze hoeveel eicellen er zijn. Het aantal krijgen jullie een paar uur later te horen.

Hoe lang duurt een punctie?

De hele IVF of ICSI punctie duurt ongeveer een half uur. Het aanprikken van de follikels duurt zo’n vijf minuten per eierstok.

Medicijnen tijdens en na de punctie

Als voorbereiding op de punctie mag je medicijnen innemen. Ook vlak voor de punctie kun je medicijnen krijgen om de behandeling goed door te komen, zoals een extra pijnstiller. In Nij Linge kunnen we geen narcose geven, omdat hiervoor een anesthesist nodig is. We bespreken de mogelijkheden van pijnstillende en/of rustgevende medicijnen altijd van tevoren met je.

Na de punctie start je met het inbrengen van Progesteron capsules. Dit medicijn zorgt ervoor dat de baarmoeder zich klaar gaat maken voor innesteling van het embryo. De capsules moet je vaginaal inbrengen. Exacte instructies en dosering geven wij je ruim van tevoren. Deze capsules gebruik je tot aan de zwangerschapstest. Wanneer de menstruatie duidelijk doorbreekt, kun je eerder stoppen.

Wat gebeurt er na de punctie?

De eicellen die tijdens de eicelpunctie zijn opgevangen, gaan via een speciale warmhoudbox naar het Erasmus MC. Dit kan het beste gedaan worden door de partner. Bij het Erasmus MC lever je de box in bij het IVF laboratorium. Nu is het de beurt van de man om in een speciale kamer sperma te produceren door middel van masturbatie. Zorg dat je je handen goed  wast met zeep en de penis goed reinigt met water. Het sperma kun je opvangen in een speciaal steriel plastic potje. Nadat je het sperma ook hebt ingeleverd, kan het laboratorium aan de slag. Ze tellen de eicellen en de zaadcellen. Vervolgens moet je de box weer terug naar Nij Linge brengen.

Binnen een uur krijgen jij en jouw partner te horen hoeveel eicellen er zijn verkregen en wat de zaadkwaliteit is. Het kan zijn dat er minder eicellen worden gevonden dan in eerste instantie werd verwacht. Dit kan komen doordat er geen eicel in de follikel zat of dat de eicel nog niet goed gerijpt was om uit te komen. In het ergste geval vinden we helemaal geen eicellen. Het is aan de zaadcellen en eicellen om zich tot embryo’s te ontwikkelen. Niet alle embryo’s groeien goed uit tot een embryo dat teruggeplaatst of ingevroren kan worden. Als er uiteindelijk weinig goede of geen embryo’s ontstaan, kan het ook aan de zaadkwaliteit liggen.

Tips

• Voor de man is het belangrijk dat er 2 tot 5 dagen voor de punctie geen zaadlozing mag zijn geweest. De kwaliteit van het sperma is in dit geval het meest optimaal.
• Na de punctie kun je als vrouw bloeden. Gebruik geen tampons om het bloed op te vangen. Dit verhoogt de kans op een infectie.
• Vanaf de dag dat de punctie van IVF of ICSI afgesproken wordt tot en met de terugplaatsing, adviseren we geen gemeenschap te hebben. Er is in de buik geprikt en er zijn nog wat wondjes. Deze wondjes helen heel snel, dus de volgende dag zou gemeenschap weer mogelijk kunnen zijn (als je geen bloedverlies meer hebt en als je buik het toelaat). Wel is het verstandig om tijdens het vrijen voorbehoedsmiddelen te gebruiken om een natuurlijke zwangerschap te voorkomen. Soms komen tijdens de IVF of ICSI punctie namelijk niet alle eicellen uit de follikels. Dan kan het zijn dat deze eicellen in de buik terecht komen. Bij onbeschermde gemeenschap zouden deze dan bevrucht kunnen worden.
• Doe rustig aan en drink veel water, thee of vruchtensap. De dag van de IVF of ICSI punctie kun je het beste liggend op de bank of in bed doorbrengen. Ga niet werken.
  Vanaf de dag na de punctie adviseren we je juist in beweging te komen en te blijven.
• Zolang je nog bloed verliest, kun je het beste niet in bad gaan.
• Neem, als je nog pijn hebt, paracetamol. Als dit onvoldoende werkt, neem dan contact met ons op.
• Rijd geen auto op de dag van de IVF of ICSI punctie. De medicijnen maken je mogelijk suf en je weet niet hoe je reageert op de ingreep.
• Je lichaam zal zichzelf binnen enkele dagen herstellen van de ingreep. Blijf lekker in beweging, zonder overbelasting.

Veelgestelde vragen

• Wanneer punctie IVF?

De IVF punctie vindt plaats wanneer je eicellen gerijpt zijn. Dit is rond de 14^e cyclusdag, de dag waarop de eisprong plaatsvindt. We bepalen aan de hand van echo’s hoe de eiblaasjes zich ontwikkelen en wanneer de punctie gaat plaatsvinden. De exacte datum weet je minimaal twee dagen van tevoren.

• Wat is een punctie IVF?

Een punctie is het wegzuigen van eicellen. Bij IVF is dit het moment dat de eicellen uit je eierstokken gezogen worden. Een follikelpunctie is een kortdurende ingreep die in het ziekenhuis of in een kliniek, zoals Nij Linge, plaatsvindt.

• Hoe lang duurt een punctie IVF?

De hele IVF punctie duurt ongeveer een half uur. Het aanprikken van de follikels (eiblaasjes) duurt zo’n vijf minuten per eierstok.

• Welke dag punctie IVF?

De IVF punctie vindt plaats rond de 14^e dag van je cyclus. Bij sommige vrouwen zijn de eicellen al eerder klaar om weggezogen te worden. Andere vrouwen hebben wat langer nodig. De IVF punctie vindt bij Nij Linge altijd in de ochtend plaats.

• Hoe werkt een punctie IVF?

Bij een IVF punctie krijg je eerst hormonen om meer eicellen te produceren. Wanneer de eicellen gerijpt zijn, worden ze weggezogen met een naald en pomp. Daarna worden 100.000 zaadcellen samengebracht met de eicel en tot embryo versmolten. Een aantal dagen na de bevruchting wordt dit embryo in de baarmoeder geplaatst.

• Hoe lang pijn na punctie IVF?

Je kunt enkele dagen na de IVF punctie nog pijn ervaren. Ook kun je nog bloed verliezen. Als je pijn hebt, kun je pijnstillers zoals paracetamol slikken. Gaat de pijn niet over, neem dan contact met ons op.

Lees hier onze blog post over de dag van de punctie.